Osmanlı'dan Cumhuriyet'e
XIX. Yüzyıl’ın ikinci yarısında ticaret hacminin genişlemesi, birtakım sorunları beraberinde getirmişti. Nakliye, depolama gibi sorunlara çözüm üretilebilirken, ürünlerin pazara çıkma koşullarındaki sağlıksızlık ticari yaşamı olumsuz etkiliyordu. Osmanlı Devleti’nin 1886’ da yayınladığı ve borsalara ait ilk düzenleme olan Umum Borsalar Nizamnamesi’nde, borsaların kurulması işini devletin üstlendiği, her şehirde ancak bir borsa kurulabileceği açıkça belirtiliyordu. İlk ticaret borsası 1891 yılında tarımsal alım satımın en yoğun yaşandığı İzmir’ de kuruldu.
Mersin'de İlk Adım
1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti, askeri zaferin arkasından hızla ekonomik sorunlara el attı.1926 yılı başlarında 3. İnönü Hükümeti memleketin önemli miktarlarda üretim, tüketim ve ihracat merkezlerinde borsaların açılmasına dair bir karar aldı. Bu karar üzerine Mersin Ticaret Odası bir girişim başlattı. Bu girişimin sonunda Oda’nın bu konuya ilgi duyan birkaç üyesi toplanarak Mersin Ticaret Borsası’nın ilk nüvesini oluşturdu.29 Ağustos 1926 günü toplanan komite kendi arasından gizli oyla ilk yönetim kurulunu ve başkan ile başkan yardımcısını seçti. İlk komitede Fabrikatör Yusuf Ziya Bey, Hüseyin Salih Bey, Sait Ömer Bey, Şıhmanzade Şükrü Bey, Ergirzade Ali Bey, Küçük Osmanzade Suphi Bey ve Kırzade Kazım Bey bulunuyordu. Bu komite kendi arasından başkanlığa Ergirzade Ali Bey’i, başkan yardımcılığına da Şıhmanzade Şükrü Bey’i seçti. Teşebbüs heyetinin 7 kişiden oluşması yeterli olmayınca 9 kişiye tamamlanması amacıyla Ticaret Odası'ndan Taşçızade Hüseyin Bey ile Sadettin Abdulgani Bey de heyete dahil edildi.
Borsa Doğuyor
9 kişilik heyet, 20 Eylül 1926 günü Ticaret Bakanlığı'na başvurarak gerekli izin ve onayları aldı. İlk borsa onay aldığı gün şimdiki Mersin Oteli'nin yerinde bulunan Ticaret Odası'nın giriş katında işlem yapmaya başladı. Kayıtlı 62 üyesi olan o günkü adı ile “Mersin Ticaret ve Zahire Borsası”nın ekibi, umum katibi (genel sekreter), tescil memuru, veznedar, borsa komiseri, takip-muayene memuru ve bir odacıdan oluşuyordu. İzmir Ticaret ve Zahire Borsası'ndan alınan yönetmeliğin 12. maddesi uyarınca encümene Bölge Ticaret Müdürü Mansur Bey de dahil edilmişti.
İlk Seçimler
Müteşebbis Heyet' in görev süresi 1 Ağustos 1927'de sona erdi ve 29 Ağustos 1927'deki Birinci Olağan Genel Kurul'da 4 dereceye gruplanan üyelerden 1. ve 2. derece olanlar arasından, üç buçuk yıl görev yapacak 9 kişilik yeni yönetim kurulu seçildi.
Başkan, başkan yardımcısı ve üyeler: Sait Ömer Bey, Yusuf Ziya Bey, Fahrettin Ziya, Şıhmanzade Şükrü, Taşçızade Hüseyin, Küçük Osmanzade Suphi, Kırzade Kazım, Necip Mecit, Bölge Ticaret Müdürü Mansur Bey idi.
Teksir ve Telsizle Tanışma
Mersin Ticaret Borsası kuruluş döneminde Türkiye’de ilkleri uygulamış, teknolojik gelişmeleri Mersin Ticaret Borsası kuruluş döneminde Türkiye’de ilkleri uygulamış, teknolojik gelişmeleri Türkiye’ye getirerek üyelerinin ve Mersin’in hizmetine sunmuştur. Örneğin, kuruluştan itibaren borsa fiyatları günü gününe teksir edilerek bülten halinde yayınlanıp üyelerin hizmetine sunulmuştur.
4 Mayıs 1927'de bir ilk gerçekleştirildi: Borsada telsiz sisteminin kurulması ile İstanbul Ticaret Borsası, kambiyo ve esham (menkul kıymetler ve döviz) borsaları haberleri anında ve düzenli olarak üyelerin hizmetine sunuldu.
1927 koşullarında İstanbul haberlerini içeren bir gazetenin 3 gün sonra Mersin’de okunabildiği günlerde borsa ve döviz fiyatları ile ekonomiyi ilgilendiren haberlerin anında Mersin’e ve üyelere sunulması çok önemli bir hizmetti.27 Eylül 1927’de ikinci bir ilk daha gerçekleştirildi: O günlerde dünya pamuk borsalarının kalbinin attığı Liverpool Borsası ile bir protokol imzalanarak Türkiye borsaları dışında dünya borsalarındaki gelişmeler de telsiz marifetiyle alınıp borsa üyelerinin ve Mersin'in hizmetine sunuldu.
İzmir Fuarı'nın Takdirnameli Katılımcısı
O günün koşullarındaki ilklere imza atan Mersin Ticaret Borsası, 17 Ağustos 1927'de 9 Eylül İzmir Sergisi'ne (sonraki adıyla Uluslararası İzmir Fuarı) katılma kararı aldı.1927 İzmir Sergisi’ne katılanlar Mersin Ticaret Borsası pavyonuna diğerlerinden daha fazla ilgi gösterdiler. Burada Mersin’den götürülen iştigal alanına giren tarım ürünleri sergileniyor ve resimlerle bölge ticareti ve ürünleri tanıtılıyor, bir broşürle sergiyi gezenlere Mersin, Tarsus ve Adana ticaret ve tarımı ile sanayideki gelişmeleri hakkında bilgi veriliyordu. Sergiyi gezen İzmirli tüccarlar, telsizle alınan dünya pamuk fiyatlarının anında yayınlandığı, İstanbul kambiyo ve esham borsa fiyatlarının duyurulduğu bu pavyonu hayranlıkla geziyorlardı. O yıl İzmir Fuarı'na katılan tek borsa olan Mersin Ticaret Borsası, İzmir Fuarı'ndan takdirname ile ayrıldı.
Nizamnameler
1927-1943: İzmir Ticaret Borsası'ndan alınan nizamname 1943-1951: 4355 Sayılı Kanun 1951-2004: 5590 Sayılı Kanun 2004 ve sonrası: 5174 Sayılı Kanun
Borsa Kendi Binasında
1943'te günümüzde Merkez Postanesi koli servisinin bulunduğu, o zamanki adıyla Ziya Paşa Oteli binası satın alındı ve Mersin Ticaret Borsası ilk kez kendi binasında hizmet vermeye başladı. Ziyapaşa Kahvesi olarak bilinen zemin kat restore edilerek Borsa Kulübü olarak üyelerin sosyal aktivitelerine sunuldu.
1951-1963 yılları arasında borsa bölgenin nihai pazarı olması nedeniyle, kotasyona dahil maddeler ihracat ve imalata yönlendirilmiştir.1973'te, 30 yıl sonra, Borsa Sarayı'nın 2. katına yerleşilmiş, 1997'de ise katın tamamı satın alınarak yardımcı birimler (arşiv, depo gibi) hariç 750 metrekare kapalı alan hizmete sunulmuştur.2007 yılında, günümüzde hala kullanılmakta olan Yenihal Kavşağı'ndaki 25 dönüm arazi üzerine kurulan Mersin Ticaret Borsası Kompleksi'ne taşınılmıştır.
60 Yıl Önceki Alıcı Ülkelerimiz
Hububat: İsrail, Ürdün, Mısır, Yugoslavya
Bakliyat: Suriye, Irak, Lübnan, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Mısır
Canlı Hayvan: Suriye, Lübnan, İsrail, Kuveyt
Keçi Boynuzu: Lübnan, İsrail, Fransa Pamuk: İngiltere, Almanya, İtalya, Hollanda, Belçika, Polonya, Yugoslavya
Küspe Pamuk Çekirdeği: Lübnan, İsrail, İtalya, Almanya, Hollanda, Belçika, Polonya
Kuru meyveler: Lübnan, İsrail, Ürdün, Suriye Narenciye: Suriye, Mısır, Batı Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Rusya Deri ve Yapağı: İngiltere, Fransa, İtalya, Batı Almanya, Rusya