Check up ve kalp damar tarama programları ise kalp damar hastalıkları riskinin belirlenmesinde önemli rol oynuyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Gülsüm Bingöl, yeni yılda kalp sağlığınızı koruyabilmeniz için tarama testlerinin önemi hakkında bilgi verdi.
Aklınıza sadece kalp krizi gelmesin
Kalp damar hastalıkları denince akla sadece kalp krizi gelmemelidir. Kalp damar hastalıkları çok geniş bir gruptur. Vücuttaki damar sistemini ilgilendiren ve hayati sonuçları olan kalp krizi, felç, aort damar genişlemesi, bacak damar tıkanıklığı gibi birçok hastalık bu grubun içinde yer almaktadır. Bir hastanın kalp krizi riski azaltıldığında aynı zamanda onun hayatı boyunca felç geçirme riski, aort damar genişlemesi riski gibi faktörler de azaltılmış olmaktadır. Bu hastalıklardan korunmak için temel önlemler olsa da kalp damar hastalıkları riski taşıyan kişilerin doktor kontrolünde olması ve sürekli takip edilmesi gerekmektedir. Kalp damar hastalıkları riskini önceden saptamak yaşam kalitesini yükseltir ve ömrü uzatır. Bu nedenle check up programları ve kalp damar hastalıkları yönünden uygulanan tarama testleri hayati önemdedir.
Risk faktörlerini ortadan kaldırmak elinizde!
Kalp damar hastalıklarına yol açan değiştirilebilen ve değiştirilemeyen risk faktörleri vardır. Değiştirilemeyen risk faktörlerinin başında genetik faktörler gelmektedir. Kişide aile öyküsü olması, hastanın yaşı, cinsiyeti değiştirilemeyen risk faktörlerindendir. Bu hastaların kontrollerini aksatmaması korunmaya yardımcı olmaktadır.
Değiştirilebilen risk faktörleri ise şöyle sıralanmaktadır:
Değiştirilebilir risk faktörlerinin başında dünyadaki önemli ölüm nedenlerinden biri olan sigara gelmektedir. Sigara kullanımı Avrupa ülkelerinde giderek azalırken ülkemizde giderek artmaktadır. Sigara nedeniyle kadınlarda ve gençlerde kalp krizi çok daha sık görülmektedir.
Şeker hastalığı ve yüksek tansiyon da değiştirilebilen risk faktörlerindendir. Her ikisi de sinsi ilerleyen, kronik ve tehlikeli hastalıklardır. Çoğu kişi bu hastalıklara sahip olduğunu ancak bu hastalıklara bağlı herhangi bir organında problem geliştiğinde fark etmektedir. Buna karşın yüksek tansiyon ve şeker hastalığının erken tanısı ve tedavisi bunlara bağlı ölümleri son derece azaltmaktadır.
Bir diğer değiştirilebilir risk faktörü dislipidemi adı verilen kolesterol değerlerindeki dengesizliktir. İyi kolesterol HDL düzeyinin düşük olması ve kötü kolesterol LDL düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalıkları açısından önemli bir risktir.
Hastanın yaşam tarzı da değiştirilebilen risk faktörüdür. Kilolu olmak, hareketsiz olmak, beslenme alışkanlarının kötü olması değiştirilebilir ve değiştirildiği zaman kişide kalp damar hastalıklarına yakalanma oranını birçok ilaçtan daha fazla azaltacak olan faktörlerdir. Bu risk faktörlerini tedavi etmek kişinin ömür boyu kalp damar hastalıklarından herhangi birinden ölme ya da sakat kalma oranını oldukça fazla azaltmaktadır.
Kalp check up’ıyla ilgili bilmeniz gereken her şey
• Kronik hastalıkları olan, sistemik romatizmal hastalıkları olan, doğum kontrol hapı kullanan ya da herhangi bir nedenle hormon hapı kullanmış kadınların, kanser öyküsü olan hastaların, kanser nedeniyle kemoterapi almış hastaların check up programlarına daha erken katılmaları uygundur.
• Check up’ın amacı herhangi bir hastalığa yakalanmadan problem olma ihtimalini görmektir. Bu nedenle aslında sağlıklı görünen kişiler check up yaptırmalıdır.
• Check up programlarında ilk olarak kişinin geçmişi dinlenir. Muayenesi yapılır ve bazı temel kan tetkikleri yapılır. Kan tetkiklerinde şeker hastalığı, kolesterol bozukluğu görülmektedir. Aynı zamanda bu hastalıkların organlara zarar verip vermediğine yönelik organ fonksiyon testlerini içeren kan testleri yapılmaktadır.
• Şüphelenilen hastalarda detaylı kan basıncı ölçümleri yapılmaktadır. Temel elektrokardiyografi çekilerek doğumsal ritim problemleri değerlendirilir.
• Bu testlerin hepsi tüm hastalara yapılırken bu noktadan sonraki tetkikler kişinin risk faktörlerine göre kişiye özel belirlenir.Bazı hastalarda başka hiçbir test yapılmadan riskler ve kontroller belirlenirken bazı hastalarda koroner anjiyografiye kadar uzanan detaylı testler gerekebilmektedir.
• Genel olarak check up programlarında amaçlanan hastaların 10 yıllık kalp damar hastalıkları geliştirme, bu hastalıklardan dolayı hayatını kaybetme ya da sakat kalma riskini belirlemektir. Bu sınır düşük riskli, orta riskli ve yüksek riskli olarak ayrılır. Bu hastaların verilerine göre yapılan risk sınıflaması sonrası daha ileri tetkikler planlanır.
• Check up programları ile bazen hiçbir şikayeti olmayan hastalarda ciddi damar tıkanıklıkları saptanarak tedavi altına alınabilir. Bazense yaşam tarzı değişikliği, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapma gibi önerilerle hastada yaşam boyu kalp damar hastalıkları gelişme riski azaltılabilmektedir.
• Genel olarak erkeklerde bilinen hiçbir hastalığı ya da önemli bir aile öyküsü yoksa 40 yaşından sonra, kadınların ise menopoz sonrası check up programlarına katılması gerekmektedir.
• Eğer kişide aile öyküsü varsa yani birinci derece erkek yakınlarında 55 yaşın altında, kadın yakınlarında ise 65 yaşın altında kalp damar hastalıkları varsa daha erken yaşta check up programlarına katılmaları tavsiye edilmektedir.
• Çok sigara içen ya da kilolu kişilerin de bu yaş sınırını beklemeden kontrollerini yaptırmaları gerekmektedir.
• Genç yaşta hipertansiyon, yüksek tansiyon, şeker hastalığı yaşayan özel hasta gruplarının da mümkün olan en erken yaşta check up programlarına katılmaları gerekmektedir.
•Spora başlayacak kişiler de check up yaptırmalıdır. Sporcuların check up programları daha farklı olmaktadır. Spor yapacak kişiler normalden çok daha fazla efor sarf edecek aynı zamanda yarışmalı sporlarda daha fazla heyecan ve adrenalin söz konusu olacaktır. Yarışmalı spor olmasa da spora başlayacak kişilerin efor kapasitesi değerlendirilmesi, eforla nabız ve tansiyon yanıtını görerek eforun süresi hakkında fikir alınabilmesi, sporda dikkat etmesi gereken şeyler olup olmadığına bakılması için check up tavsiye edilmektedir.
• Tüm bu programlar neticesinde hastaları risk düzeylerine ayırıp kalp damar hastalıklarına yol açacak risk faktörlerini tespit etmek, bunlarla mücadele etmek ve sonuçta hastanın yaşam boyu bu hastalıkları geçirme ya da bu hastalıklardan ölme ve sakat kalma oranını azaltmak sanıldığından çok daha mümkündür.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.