Serebral Palsi (sp) Nedir?

Serebral Palsi (SP) gelişimini sürdüren beyinde oluşan bir hasara bağlı kalıcı hareket ve vücut duruşu bozukluğudur. Genellikle erken doğum ve doğum sırasında oluşur. Uygun tedavi metodları ile bireylerin yaşamlarını başkalarına ihtiyaç duymadan sağlaması hedeflenir. Bağımsız yaşamada fizik tedavi ve iyileştirme sürecinin önemi büyük rol taşımaktadır.

Sp tablosu hamilelikte, doğum sırasında veya beyin gelişimi erken dönemde ilk 18 aya kadar oluşan ilerleyici olmayan beyin lezyonlarının tümü sp olarak tanımlanmaktadır.

KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Sp genellikle erken doğum, doğum ağırlığının fazla veya az olması, zor doğum öyküleri en sık görülen risk faktörlerini oluşturmaktadır.

NASIL BİR HASTALIKTIR?

Sp sadece kas iskelet sistemi rahatsızlıkları olmamakla beraber ayrıca yutma, görme, konuşma ve zihinsel bozukluklar da görülebilmektedir.

Serebral Palsy 'de sorun istemli hareketlerin beyinde işlenerek hareket etmemizi sağlayan kaslara beyindeki lezyona bağlı olarak iletilememe problemidir. Yani normal bireylerde elimizi hareket ettirmek istediğimizde bilgi beyinde işlenir, kaslara ileti gönderilir hareketi yaparız ancak S pli bireylerde beyindeki lezyon engel oluşturup istem dışı hareketlere sebep olmaktadır. Buna bağlı olarak da kas-iskelet, solunum, dolaşım sistemlerinde değişiklikler meydana getirir. Bunlar sp nin çeşidine göre değişmekle beraber yürüyememe, konuşamama, gelişim geriliği yaşama, zihinsel aktivitede bozukluklar(mental retardasyon) , skolyoz (omurga eğriliği), yutma, salya kontrolünü sağlayamama, akciğer kapsitesinin düşmesi gibi pek çok problemi beraberinde getirir.

SP DE KLİNİK BULGULAR NELERDİR?

Sp de ana sorun istemli hareket kontrolü bozukluğudur. Gövde-vücut dengesini sağlayamama, hareketlerini planlayamama (apraksi) , spastisite ( istem dışı kasın sürekli kasılması) , bilişsel algılama bozuklukları, hareket ve vücudun algı hissinin olmaması, istem dışı hareketlerin olması, ani gelişerek kasların kasılması veya gevşemesi klinik bulgular arasında gösterilmektedir.

ERKEN DÖNEM BELİRTİLERİ NELERDİR?

Sp de en erken dönemde fizik tedaviye başlamak ilerleyen dönemlerde bireylerde ihtiyaçlarını karşılayıp bağımsızlığına kavuşmada önemli rol oynamaktadır. Yeni doğan bebeklerde beyindeki sinir sistemi yeni geliştiğinden ilkel hareketler açığa çıkar daha sonra istemli kareketler açığa çıkarırlar bu sayede çocuk büyümesinin belirli dönemlerinde belirli hareketler becerileri açığa çıkarırlar. Sp li çocuklarda be hareketlerde beceriler açığa çıkmaz ya da gecikir buna bağlı gelişim geriliği gözlenir.

3 aylıkken başını tutamayan, 6 ay civarında oturamayan, 8 ayda dönemeyen ve 18 aylıkken hala yürüyemeyen çocuk mutlaka sp açısından değerlendirilmelidir. Ancak bu aylarda kesin tanısı konulmaz gelişim geriliği yönünden değerlendirilir ve gerekli görülürse tedaviye başlanır. 24. aylardan önce kesin tanı konulmamaktadır.

SP NİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Sp spastik, diskinetik, hipotonik ve miks tip olarak sınıflandırılmıştır. En yaygın olanı spastik tip olup her 4 olgudan 3 ü bu gruptadır. Spastisite vücudun dışarıdan gelen tepkiye aşırı direnç göstermesi ve kasılması olarak tanımlanır. Bunlar da kendi aralarında gruplara ayrılır.

SP DE EN SIK YAŞANAN PROBLEMLER NELERDİR?

Yürüme bozuklukları, el becerilerinin gelişiminin zayıf olması, epileptik nöbetler, zihinsel problemler, yutma ve çiğneme güçlüğü, salya kontrolü problemleri, konuşma güçlüğü, yiyecekleri yutarken akciğere kaçırma, görme problemleri ve buna bağlı yürüyememe dış dünyayı tanıyamama, işitme güçlüğü, idrar kontrolünün sağlanamaması en sık yaşanan problemler arasındadır

SP NİN TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Beynin sağlam bölgeleri hasarlı bölgelerdeki fonksiyonları üstlenir. Buna nöronal plastisite denilmektedir. Bu süreci hızlandırmak için Bobath, Vojta, duyusal entegrasyon gibi fizik tedavi uygulamalarına en erken dönemde başlanması gerekmektedir.

Sp nin tamamıyla tedavisi hala bulunamamıştır ancak yoğun fizik tedavi sürecinin hastalığın engellilik, başkalarına bağımlı yaşamayı azaltmada önemi çok büyüktür. Sp ye bağlı birçok hasarların önlenmesinde fiziksel duruşun düzelmesinde, el becerilerinin gelişmesinde, akciğer problemlerinin önüne geçilmesinde, yürüyüş denge kontrolünü geliştirmede, ihtiyaçlarını bağımsız karşılamada, verimli ve üretken, topluma hizmet verebilen sp li bireylerin yetişmesinde fizik tedavi uygulamalarının, fizik tedavi hekimlerinin ve fizyoterapistlerin, ailenin rolü çok büyüktür