KIDEM TAZMİNATI HAK ETME ŞARTLARI

27 Kasım 2015 Cuma 13:30
Eren ÖNAL
Kıdem Tazminatı Nedir ?
 
İş sözleşmesinin yasada öngörülen şekillerden biri ile sona ermesi durumunda, işveren tarafından işçiye ‘kıdem tazminatı’ adı altında bir tazminatın ödenmesidir. Kıdem tazminatı, sosyal taraflar açısından Türk iş hukukunun en tartışmalı konusunu oluşturmaktadır. İş kanunumuz da kıdem tazminatı ile ilgili bir düzenleme yapılmamış; sadece geçici 6. Maddesi ile bir kıdem tazminatı fonu kurulması öngörülmüştür. Bu fon kuruluncaya kadar da yürürlükten kaldırılan 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun 14. maddesinin hükümleri uyarınca kıdem tazminatının saklı kaldığı belirtilmiştir.
*Kıdem Tazminatından Kimler,Hangi Şartlarda Yararlanabilir ?
-Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için iş sözleşmesinin en az bir yıl sürmesi gerekmektedir. Kanunda ayrıca ’her geçen tam yıl’ için belirtilen ücret üzerinden tazminat ödeneceği; bir yıldan arta kalan süre için de orantılı olarak tazminattan hak kazanacağı belirtilmiştir.
 
-İşçinin kıdem tazminatını alabilmesinin önkoşulu, ‘belirsiz süreli iş sözleşmesi’ ile çalışmasıdır. ‘belirli süreli iş sözleşmesi’ ile çalışan işçiler,sözleşme dönem sonunda kendiliğinden sona erdiğinde,kıdem tazminatına hak kazanamazlar. Özellikle belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmeleri ile ilgili kıdem tazminatını doğrudan etkileyen çok ciddi gelişmeler yaşanmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yayınladığı Ulusal İstihdam Stratejisi’nde ‘belirli iş sözleşmesinin’ daha da yaygınlaştırılacağı ortaya konmuştur.Bunun anlamı,kıdem tazminatı hakkının bu biçimde çalıştırılan işçiler için tümüyle kaldırılmasıdır.
 
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun 2013 yılında yapılan genel kuruluna sunulan çalışma raporunda bu konuda şu talep yer alıyor: “Alt işveren, işlerini genelde belirli bir süre yapması nedeniyle, işçileri ile objektif neden aranmaksızın belirli süreli hizmet sözleşmesi yapabilmeli, özel istihdam büroları aracılığı ile geçici istihdam imkanı ile diğer esnek çalışma modelleri İş Kanunu’nda düzenlenmelidir.” (s.163)
 
Ulusal İstihdam Stratejisi’nde de şu ifade yer almaktadır: “Belirli süreli iş sözleşmeleri için belirlenen süre içerisinde tekrarlanma imkanı sağlanacaktır.” 
 
Bizler Ulusal İstihdam Stratejisi çerçevesinde kıdem tazminatı fonunu tartışırken aslında sistem işçilere sağ gösterip,sol vuracaktır.
 
-Bazı durumlarda işverenin işçiyi önelsiz veya önceden bildirmeden işten çıkarma yetkisi vardır.Bu yetki, işçinin iş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olmasına bakılmaksızın uygulanır.Bunların bir bölümüne kıdem tazminatı ödenir,bir bölümüne ödenmez.Bu konu İş Kanunu’nun 25.maddesinde düzenlenmiştir.Bu iddaalar ile işte çıkarılan işçi, tazminat ve işe iade gibi konularda yargı yoluna başvurabilir.
 +Sağlık nedenleriyle işten çıkarmada kıdem tazminatı ödenir.
+İşçi işçiyi işyerinde bir haftadan fazla süreyle çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması ve işçinin göz altına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın ihbar süresini aşması da işçinin kıdem tazminatını vererek işten çıkarılması için yeterli sebebtir.
++’Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri’ olarak nitelendirilen durumlarda işçinin kıdem tazminatsız ve ihbarsız olarak işten çıkarılması yetkisi işverenindir.
 
-Çalışma mevzuatımıza göre,işçinin kendi isteğiyle işten çıkması durumunda normal olarak kıdem tazminatı ödenmez.Ancak bu genel kuralın bazı istisnai durumları vardır.
 +İşçi,muvazzaf askerlik sebebiyle işten ayrılıyorsa,başvurması halinde kıdem tazminatı alabilir.
 +İşyerinde çalışmakta olan kadının bu sırada evlenmesi durumunda,bu tarıhten sonraki 1 yıl içerisinde işten ayrılmak istemesi halinde kendisine kıdem tazminatı ödenir.
 +Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık,emeklilik veya malullük aylığı almak veya toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılanlara kıdem tazminatı verilir.
 
 +1999 yılında getirilen düzenlemeyle,sigortalılıkta 15 yılını dolduran ve en az 3600 gün prim ödemiş bulunan işçi,bu durumu Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacağı belgeyle kanıtladığında,kendi isteği ile işten ayrılabilir ve kıdem tazminatını alabilir.
 +işçinin ölümü halinde,kıdem tazminatı varislerine verilir.
 
 
 
Kıdem Tazminatından Kimler Yararlanamaz
 
-İşçi kaçak yahut kayıt dışı çalışıyorsa kıdem tazminatından yararlanamaz.
-İşçi,evinde parça başı iş yapıyorsa, ‘eve iş verme’ sistemi içerisinde çalışıyorsa mevzuatımıza göre ‘işçi’ değildir. Kıdem tazminatından yararlanamaz.
-Hava taşıma işlerinde çalışanların iş yasası yoktur. Bu sebeple bu alanlarda çalışanlar  ancak toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi ile kıdem tazminatından yararlanabilirler.
-Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sözleşmeleri dönem sonunda kendiliğinden sona ereceği için kıdem tazminatından yararlanamazlar.
 
 
 
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
 
İşçinin kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden hesaplanır. Bu ücret yalnızca ‘kök ücret’ değildir; parasal(nakdi) ve malsal(ayni) ödemelerinde içinde olan ‘giydirilmiş ücret’ üzerinden hesaplanır.
Kanuna göre,işçinin kıdem tazminatı,işyerinde çalışılan her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş ücretin brüt miktarıdır.Tam yıllardan artan kıdem süresi için (1 yıl 6 ay 20 gün gibi), her yıl için ödenen 30 günlük brüt ücretin artık yıla oranı da hesap edilerek kıdem süresine dahil edilir.
2015 yılının ikinci yarısı için kıdem tazminatı tavanı 3.828,38 Tl dir. İşveren bu tavanı aşan kısım için kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir.
İşverence,işçinin iş sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde son verilmesi halinde kıdem tazminatı aşağıdaki formüle göre hesaplanmaktadır;
 
1.Brüt Aylık Ücret✗ Kıdem Süresi = Kıdem Tazminatı Tutarı
2.Kıdem tazminatı✗‰7,59              = Damga Vergisi
3. (1) – (2)                                           =Net Kıdem Tazminatı
 
 
 
Aynı İşverenin Bir veya Değişik İşyerlerinde Sürekli veya Aralıklı Çalışma
 
Kıdem süresi hesap edilirken,işverenin aynı işyerinde ara verilerek değişik zamanlarda gerçekleştirilen çalışmalar da dikkate alınır.Bu kural,işverenin değişik işyerlerinde gerçekleştirilen çalışmalar için de uygulanır.Aynı işverenin değişik işyerlerinde gerek hiç ara vermeden gerekse aralıklı gerçekleştirilen bir çalışma söz konusu olduğunda da bu süreler birleştirilerek kıdem süresi hesaplanır.
Doğaldır ki, bu düzenleme bazı kötü niyetli uygulamalara da elverişlidir. İleride yüksek kıdem tazminatı ödemek istemeyen işveren, iş sözleşmesini sona erdirip hiç ara vermeden ya da çok kısa ara vererek yeniden bir sözleşme yaptığında bu işlem hakkın kötüye kullanılmasını oluşturur.
 
 
 
İşverenin Değişmesi
 
İş yerinin el değiştirmesi nedeniyle işverenin değişmesi durumunda, yeni işveren daha önceki kıdem süresinden de sorumlu olacaktır. Eski işveren de,devir tarihindeki ücret ve kıdem süresi ile sınırlı olarak yeni işverenle birlikte müteselsilen sorumludur.
 
Sağlıkla kalın, hoşçakalın.
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Henüz yorum eklenmemiştir.

Diğer Yazıları

SON DAKİKA
Başkan Seçer, Mersin İli Arı Yetiştiricileri Birliği’ni Ziyaret Etti
Tarsuslu Şehit Yüzbaşı Halil Özdemir Dualarla Anıldı
Başkan Seçer, Mersin ESOB’u Ziyaret Etti
Mersin’in Mezitli İlçesinde Aracın Çarptığı Öğrenci Efe Onur G. Hayatını Kaybetti
Başkan Seçer Tarsus’ta Faaliyet Gösteren STK’larla Bir Araya Geldi
Mersin Büyükşehir, ‘Glütensiz Gıda Kolisi’ İle Ramazan Bereketini Sofralara Taşıyor
Seçer’le Karacailyas Bayram Yerine Döndü
Akdeniz Belediye Başkanı ve Cumhur İttifakı Akdeniz Belediye Başkan Adayı Mustafa Gültak OSB’de Firmaları Ziyaret Etti
Mersin Büyükşehir’in Yeni Yol Açma Çalışmaları Tüm Hızıyla Sürüyor, Büyükşehir 3. Çevre Yolu’nu Üniversite Caddesi’ne Bağladı
Seçer: “Mersin Dünyada Ve Türkiye’de Adı Daha Fazla Duyulur Bir Kent Haline Geldi”

Mersin Haber ,Mersin